گروه فرهنگی شمس: پس از وقفه‌ای چندساله، از دی ماه سال جاری عمره مفرده از مقصد ایران به عربستان مجددا برقرار شده است و همین مساله بهانه‌ای شد تا پای صحبت‌های امیر روحی ملکی بنشینیم. افزایش قیمت حج عمره، مشکلات به وجود آمده در حج امسال، آمار ثبت نامی‌ها و مسائلی از این دست موضوعاتی بود که مدیرکل حج و زیارت آذربایجان‌شرقی در این گفت‌وگو مطرح کرد.
مشروح این گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید:
شمس: پس از هشت سال وقفه عمره مفرده از سرگرفته شده است، جلسات هماهنگی و اطلاع‌رسانی را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
روحی ملکی: عمره مفرده پس از وقفه هشت ساله با رایزنی‌های صورت گرفته از پاییز امسال از سر گرفته خواهد شد که در این رابطه وزیر ارشاد اطلاع رسانی اولیه را در گفتگو با رسانه‌ها انجام داده اما به دلیل پاره ای موارد همچون عدم انعقاد قرارداد برای اسکان و … این مسئله به تاخیر افتاد. تا زمانی که تمام موارد قطعی نشود سازمان حج و زیارت نمی‌تواند اطلاع رسانی رسمی انجام دهد. چرا که در سفرهای خارجی بخش عمده‌ای از موضوعات خارج از کنترل ماست و چندین وزارت خانه همچون وزارت امور خارجه، وزارت راه و…. درگیر این موضوع هستند.
عدم اطلاع رسانی گسترده و فاصله کم بین زمان اطلاع رسانی و ثبت نام از سویی، و از جهت دیگر افزایش تعرفه عمره مفرده منجر به استقبال کمرنگ مردم شده است.
شمس: رقمی که برای ثبت نام عمره مفرده اعلام شده بر چه اساسی بوده است؟ هزینه بالای ۴۰ میلیون برای بسیاری از ثبت نام کنندگان قابل پرداخت نیست
روحی ملکی: سالهای قبل که اعزام مفرده داشتیم قیمت دلار سه هزار تومان بود و هزینه سفر هم کمتر از پنج میلیون تومان بود و حالا با نرخ دلار به ۴۰ میلیون تومان رسیده است. البته برخی‌ها پیش از این از امارات یا عراق به عمره مفرده می‌رفتند که هزینه بالایی هم داشت.
سازمان حج و زیارت تلاش کرد حداقل هزینه سفر را در نظر بگیرد که نزدیک به ۱۴ میلیون تومان از این هزینه، قیمت بلیط است. ده روز زائران در مکه و مدینه خواهند ماند و هزینه اقامت، حمل و نقل بین و داخل شهری، غذا و … وجود دارد که بر اساس همین موضوعات این مبلغ تعیین شده است. هزینه عمره و عتبات را با ارز کمتر از ارز نیمایی حساب می‌کنند که این کمک دولت است اما در کل به دلیل قیمت بالا استقبال کمتر بوده است.
شمس: سهمیه آذربایجان‌شرقی برای اعزام به عمره مفرده در این دوره چقدر بوده است؟ سازمان حج و زیارت بر چه اساسی این سهمیه را مشخص می‌کند؟
روحی ملکی: حج و زیارت یک نقش نظارتی دارد و اعزام هم برعهده بخش خصوصی است که تمام قراردادها را خود شرکت خصوصی تنظیم می‌کند. بر اساس قرارداد بخش خصوصی با عربستان، برای ما سهمیه استان‌ها مشخص می‌شود و براساس آن اعزام انجام می‌شود. در حال حاضر از ۷۰ هزار، سهمیه استان ما دو هزار و ۵۱۰ نفر بود که بر اساس فیش‌های ثبت نامی این سهمیه را بین شهرستان‌های استان توزیع می‌کنیم که مثلا مراغه دو کاروان، تبریز هشت کاروان و هشترود یک کاروان دارد.
متاسفانه در حال حاضر استقبالی که مورد انتظار بود حتی در تبریز هم انجام نشد و دلیل اصلی آن قیمت عمره مفرده و فاصله کوتاه بین اطلاع رسانی و ثبت نام بود که بسیاری از دارندگان فیش نتوانستند این مبلغ را حاضر کنند.
از ۱۳ دی اعزام عمره مفرده را خواهیم داشت که در حال حاضر یک هزار و ۴۱۳ نفر در آذربایجان‌شرقی پیش ثبت نام انجام داده‌اند که انتظار ما این نبود. در سال ۹۴ کاروان‌های ما که ظرفیت ده هزار نفری داشتند در پنج دقیقه اول پر شدند اما در حال حاضر در ظرف یک هفته نیمی از سهمیه ما پیش ثبت نام انجام داده‌اند. بعد از پیش ثبت نام گروه بندی و رزرو انجام می‌شود و بعدا فیش برای واریز به بانک برده می‌شود که در حال حاضر از میان پیش ثبت نامی‌های ما ۳۸۳ نفر در رزرو انجام داده‌اند.
شمس: با توجه به افزایش قیمت عمره مفرده تدبیری مانند اعطای تسهیلات برای ثبت نام کنندگان وجود دارد؟
روحی ملکی: فعلا این اتفاق رخ نداده اما می‌توانیم پیشنهاد کنیم که بانک‌های ملی و ملت که طی سالهای اخیر سپرده مردم در این بانک‌ها قرار داشت، وامی برای ثبت نام کنندگان در نظر بگیرند که به مرور هم باز گردانده شود.
شمس: وضعیت حج تمتع در استان ما چگونه است؟ امسال برخی ویدیوها از شرایط نامناسب زائران حج تمتع از نظر اسکان منتشر شد، آیا عربستان میزبانی خوبی نداشت؟
روحی ملکی: آذربایجان‌شرقی از نظر جمعیت زائر استان چهارم یا پنجم است. ما سال گذشته ۳۲ کاروان داشتیم و استان چهارم از نظر جمعیت زائرین بودیم. در ایام حج سه و نیم میلیون نفر در عربستان در مکه و مدینه مستقر می‌شوند. مکه از نظر موقعیت جغرافیایی، شهر کوچکی است و به یکباره میزبان جمعیت زیادی می‌شود و اتفاقا تمیزترین و بهترین محل‌های اسکان مربوط به ایرانیان است. اما اگر بخواهیم مردم راحت‌تر باشند باید تعداد کاروان‌های اعزامی را کم کنیم و این در حالی است که افراد زیادی در نوبت حج تمتع هستند و کم کردن ظرفیت اعزامی ظلمی به آنهاست. ما تا سال ۸۶ اعزام داشتیم و حتی با این روال مدت انتظار ده سال خواهد بود.
شمس: در رابطه با سفر به سوریه بفرمایید، مدتی این سفرها از سر گرفته شده بود که اخیرا متوقف شده‌اند. آیا در استان شاهد پرواز مستقیم تبریز به دمش خواهیم بود؟
روحی ملکی: سفر به سوریه مدتی با یک پرواز ۸۰ نفره از تهران به دمشق به راه افتاده بود، در آن مدت بنده ماموریت حضور در سوریه را داشتم. با رایزنی سفیر ایران در سوریه و سازمان حج و زیارت پیگیر افزایش ظرفیت پرواز و اختصاص برخی پروازها به استان‌های کشور هم بودیم، اتفاقات مثبتی هم رقم خورده بود که متاسفانه جنگ اخیر غزه و عدم وجود امنیت کافی این سفر را به حالت تعلیق در آورد.
شمس: یکی از موارد مورد بحث مربوط به زیارت اربعین و عدم وجود برخی هماهنگی‌ها در خصوص اعزام زائران است، در این رابطه بفرمایید.
روحی ملکی: پیش از فراگیر شدن پیاده‌روی اربعین، سازمان به صورت کاروانی اعزام به عتبات را انجام می‌داد و بعد از فراگیر شدن پیاده روی اربعین این موضوع تحت نظر وزارت کشور قرار گرفت و سازمان حج و زیارت تنها مسئولیت ثبت نام و هماهنگی بیمه از طریق سامانه سماح را بر عده دارد.
از استان آذربایجان شرقی حدود ۱۱۸ هزار نفر در اربعین امسال ثبت نام کرده و تقریبا ۵۰ درصد هم بدون ثبت نام از طریق مرز به کشور عراق سفر کردند. امسال چندین مرز مانند تمرچین و باشماق هم برای اعزام زائران در برخی روزها آماده بودند که خدمات آنها بسیار عالی بود.
اتفاقا با تجربه‌ای که امسال از مرز تمرچین داشتیم، صحبت‌هایی با استاندار آذربایجان غربی انجام دادیم که اگر امنیت تامین شود در سفرهای عتبات، اعزام‌ها را به صورت سیاحتی-زیارتی برگزار کنیم. یعنی یک شب را در اربیل یا سلمانیه بمانند و بعد به سامرا، کاظمین، کربلا، نجف بروند و از مرز مهران بازگردند و از آن طرف هم از مرز مهران رفته و نجف، کربلا، کاظمین، سامرا، سلیمانیه یا اربیل و بعد هم از تمرچین بازگردند.
در خصوص عتبات ما دو سال به صورت استانی اعزام داشتیم اما چون بعدا از خدمات رضایت نداشتیم از طریق شرکت شمسا که فعالیت کشوری دارد، اعزام را انجام دادیم اما در حال حاضر هم اعزام استانی و هم از طریق شمسا اعزام داریم. اولین استانی هم که اعزام استانی را آغاز کرد، آذربایجان‌شرقی بود.
شمس: در بحث اربعین، بلیط پرواز و انجام خدمات برعهده حج و زیارت است؟ چون این مساله وجود دارد که در اربعین می‌گویند بلیط‌ها دست حج و زیارت است.
روحی ملکی: دوسال قبل بود که برخی اعتراض می‌کردند که حج و زیارت به نفرات خودش بلیط می‌دهد در حالیکه اصلا فروش و توزیع بلیط آن برعهده حج و زیارت نیست. اولین استانی که مستقیما با هواپیمایی قرارداد دارد، آذربایجان‌شرقی است. دیگر استان‌ها مخصوصا تهران چارتر نمی‌کنند اما در استان ما چون شرکت مجری هواپیما را چارتر کرده بود، هر صندلی که خالی می‌رفت برای آن شرکت خسارت بود و به همین دلیل سعی کرده پروازهایش را پر کند.
در اربعین امسال از ستاد اربعین دستوری آمد که ما اعزامی نداریم و تمامی پروازها در اختیاز هواپیمایی کشوری است و آنها خودشان اعزام را هماهنگ می‌کنند، یعنی بعد از ۱۷ مرداد اعزام در اختیار ما نبود و خود شرکت‌ها بلیط فروشی می‌کردند و حج و زیارت و شرکت‌های مجری دخالتی در این مساله نداشتند. حتی سال قبل هم که هواپیمایی آتا بلیط فروشی انجام می‌داد از ما برای کمک نفر خواسته بودند که از همکاران ما برای کمک به آنها رفتند اما در بلیط اربعین هیچ دخالتی نداشتیم. حتی در پروازهای هفتگی ۱۲۰ بلیط در اختیار کارگزاری ماست و مابقی بلیط‌ها را هواپیمایی به فروش می‌رساند.
شمس: طی این سال‌ها خاطره‌ای از اعزام‌های خاص دارید؟
روحی ملکی: یک خانم مسنی بودند که همسرشان در آمریکا جراح بودند و هردوی آنها ساکن آمریکا بودند و بسیار مشتاق سفر حج بودند اما زمانیکه در ایران بودند یک جراحی فوری برای همسرشان پیش آمد که باید به آمریکا می‌رفت. همسرشان به ترکیه رفت تا از آنجا عازم آمریکا شود و من با هماهنگی با تهران پاسپورتشان را به ایران برگرداندیم تا ویزا دریافت کنیم و بعد دوباره پاسپورت را به سفارت در ترکیه فرستادیم و همه ما بسیج شدیم تا این دو نفر راهی سفر حج شوند و این یکی از خاطرات جالب ما بود که بسیار مشتاق این سفر معنوی بودند.
حالا هم یک خانمی از کانادا پیگیر کارهایشان برای سفر حج هستند و قول داده‌ایم که پیگیر کارهایشان در ایران باشیم.
شمس: در رابطه با آخرین وضعیت دفاتر زیارتی استان بفرمایید.
روحی ملکی: ۱۷۵ دفتر زیارتی مجوزدار در آذربایجان‌شرقی داریم که برخی فقط مجوز عتبات دارند و برخی از آنها مجوز عمره و عتبات دارند که مدام تحت نظارت بازرسان و کارشناسان ما هستند. اگر گزارشی هم از تخلفات داشته باشیم در کمیته‌ای که داریم به این مسائل رسیدگی می‌کنیم که بعد از رسیدگی جریمه نقدی، توقف موقت مجوز و حتی ابطال مجوز انجام می‌شود.
