گروه اجتماعی شمس: اولین بار چه کسی یاد گرفت که پیام‌های اجتماعی، سیاسی و حتی احساسی‌اش را روی دیوار بنویسد؟ مثلا چه کسی برای اولین بار نوشت” لعنت بر پدر و مادر هرکس که اینجا آشغال بریزد” یا کدام کاندیدای باهوش یادش افتاد که اگر بنویسد” رای ما فلانی” بیشتر رای می‌آورد؟ یا حتی اولین بار کدام عاشق بیچاره‌ای اید گرفت که احساساتش را روی دیوار بنویسد و بگوید”فلانی عزیز خیلی دوستت دارم!”
حتی اولین باری چه کسی فکر کرد روی دیوارها نقاشی بکشیم و خشت و گل را پشت رنگ پنهان کنیم چه کسی بود؟ اصلا به این فکر کرده بود که این دیوارها و خانه‌ها و ساختمان‌هایی که پشت آن هستند از این خط خطی شدن رضایت دارند؟! چه کسی به ما اجازه داد رنگ و قلم دست بگیریم و شعارهایمان را روی دیوار بنویسیم و حتی پندهای اخلاقی به دیگران بدهیم؟
البته که دیوارنویسی محدود به کشور ما نیست و از قرن ۱۹ در اروپا و آمریکا آغاز شد و مخالفان سیاسی، گروه‌های اقلیتی و حتی جوانان آن دوره با دیوار نوشته‌ها و اثر گرافیتی، اعتراض و یا ماهیت خود را به نمایش می‌گذاشتند. حتی عمر دیوار نوشته‌ها را می‌توان به دوران غارنشینی انسان تعمیم داد؛ جایی که انسان نقاشی‌هایی برای انتقال احساس و حرف‌های خود روی دیوار غارها می‌کشید.
در ایران هم دیوار نوشته چه به صورت شعارهای سیاسی و چه تبلیغات حتی، عمری دراز دارد و بنا بر آنچه شواهد نشان می‌دهد به دوره پهلوی اول برمی‌گردد و حتی در کودتای ۲۹ مرداد هم یکی از مهمترین راه‌های نشان شعارهای اعتراضی و سیاسی بود.
در حالیکه بسیاری معتقدند دیوار نوشته‌ها و نقاشی‌ها خدشه غیررسمی به پیکره شهر است اما برخی جامعه‌شناسان هم آن را زبان خاموش جامعه و البته ویترینی از افکار، احساسات و واقعیات موجود جامعه می‌دانند.
چرا دیوارنویسی؟
دیوارنویسی بیش از ذوق هنری و یا تبلیغات، ظاهرا نیاز به دیده شدن انسان‌ها را ارضا می‌کند؛ مثلا آن کسی که تبلیغ چاه بازکنی را روی دیوار می‌نویسد بیشتر از آنکه مشتری پیدا کند، این احساس را پیدا می‌کند که برای دیده شدن کسب و کارش تلاش کرده و راحت می‌شود و یا آن کاندیدایی که نامش روی دیوارها نوشته می‌شود، بیشتر برای دیده شدن این کار را می‌کند وگرنه چه کسی در هنگام انتخابات می‌گوید که چون اسم فلان کاندیدا روی دیوار است به او رای بدهم؟
حتی در دیوارنوشته‌های عاطفی هم همین حس دیده شدن بیشتر از نیاز به انتقال پیام وجود دارد؛ عاشق مثلا دلباخته‌ای که با نوشتن روی دیوار می‌خواهد به فلان معشوق بگوید دوستت دارم بیشتر به دنبال این است که مطمئن شود خودش و عشقش دیده می‌شود وگرنه حداقل در عصر ارتباطات پیدا کردن شماره و حتی آیدی اینستاگرامی راحت‌تر از دیوار نویسی است!
نفوذ دیوار نویسی از سیاست تا فرهنگ
دیوارنویسی البته محدود به یک موضوع یا قشر خاص نیز نیست و از سیاست تا فرهنگ جای خود را باز کرده است؛ جایی که شعارهای سیاسی و انتخاباتی در کنار جملات فرهنگی و اجتماعی کنار هم قرار گرفته‌اند.
جالب اینجاست که پژوهشی در سال ۹۶ نشان می‌دهد بیش از ۷۶ درصد دیوارنویسی‌ها در کشور به صورت زبانی و ۲۴ درصد به صورت تصویری است و در میان نوشته‌های غیررسمی هم موضوعات مربوط به نام‌ها بیشترین دیوارنویسی‌ها را در برمی‌گیرد.
- نویسنده : فرناز پورعباس
