اجتماعی شمس: شاید برای دهه شصتی‌ها، زمستان صرفاً یادآور برف و سفیدی و سرما باشد؛ اما نوجوانان و جوانان دهه‌های اخیر، زمستان را با واژه‌ای تیره‌تر می‌شناسند: آلودگی.
بسیاری از کارشناسان و متخصصان این حوزه، می‌گویند ۱۷ درصد از آلودگی هوای تبریز ناشی از مازوت‌سوزی نیروگاه تبریز است. این در حالی است که خود مسئولان نیروگاه این سهم را کمتر از ۵ درصد عنوان می‌کنند؛ موضوعی که در هرحالت نمی‌توان نادیده گرفت.
حال بسیاری از شهروندان تبریزی گله‌مندند که چرا در سایر کلانشهرها با وجود مصرف بالای گاز، مازوت‌سوزی در نیروگاه‌ها وجود ندارد؟
اما واقعا هوای تبریز چرا در پاییز و زمستانی به طرز عجیبی آلوده است؟ کارشناسان در این زمینه نظرات متفاوت‌تری با مسئولان دارند.
سولماز عظیم‌زاده؛ فعال محیط زیستی تبریز و عضو خانه محیط زیست استان در این‌باره می‌گوید: «حدود چند سال قبل، قبل از اینکه مازوت سوزی به این شکل وسعت پیدا نکرده بود، تحقیقی در دانشگاه تبریز انجام شد و علت عمده آلودگی هوای شهر تبریز را «خودروها» عنوان کردند.
طبق گفته‌های عظیم‌زاده، تحقیقات دانشگاه تبریز حاکی از این بود که میانگین سرعت خودروها در شهر تبریز به‌علت وضعیت ترافیکی، چراغ قرمزها، معابر اشتباه، بزرگراه‌های غلط، اتوبوس‌های شهری کمتر از بیست کیلومتر است و این خودروها چون دائما توقف دارند، میزان آلایندگی هوا بر اثر احتراق داخل خودروها بیش‌تر است.
او معتقد است اگرچه برخی فرهنگ‌سازی‌ها در حوزه استفاده از حمل و نقل عمومی می‌تواند در کاهش آلودگی هوا یا پیشگیری از این معضل موثر باشد؛ اما مگر می‌توان مردم را به استفاده از وسایل نقلیه‌ای دعوت کرد که وجود خارجی ندارد؟
این فعال محیط زیستی می‌گوید: «برای مثال برای ساخت مترو تبریز هزینه‌های فراوانی تاکنون صرف شده اما نحوه طراحی خطوط مترو به نحوی نیست که اغلب شهروندان بتوانند از آن بهره ببرند؛ «شما فرض کنید کسی بخواهد در شهرک مرزداران سوار مترو شود، تقریبا هیچ راهی ندارد.»
او می‌گوید: «طراحی مترو در همه جای دنیا به این شکل است که به شبکه حمل و نقل عمومی وصل می‌شوند، مثلاً در کنار ایستگاه مترو، ایستگاه اتوبوس و تاکسی هم واقع است و به این شکل شاهد نوعی حمل و نقل ترکیبی هستیم اما در شهر ما چنین نیست.
اصل ۵۰ قانون اساسی حفاظت از محیط زیست را وظیفه همگانی قلمداد میکند، و توجه به همین اصل ما را نسبت به ایفای نقش خود در این باره، جدی‌تر میکند. اما چگونه؟
– کاهش استفاده از وسائل نقلیه شخصی و توسعه سیستم حمل و نقل عمومی و ترغیب شهروندان به استفاده از ناوگان حمل و نقل عمومی؛ استفاده از سوخت‌های پاک؛ الزام سازندگان خودروها به رعایت آخرین استانداردهای زیست محیطی؛ و … .
البته نمی‌توان گفت شهروندان همیشه در این زمینه کم‌توجه بوده‌اند؛ احتمالا بسیاری از مردم همچون مردمان کشورهای توسعه‌یافته قصد دارند این استانداردها را برای حفاظت از هوای شهر خود و آینده فرزندان‌شان رعایت کنند؛ اما نبود بسترهای فیزیکی و همچنین مشکلات مالی باعث می‌شود این موضوع به اولویت آخر شهروندان بدل شود.
اما در باب آلودگی هوا موضوعی که کمتر به آن پرداخته می‌شود؛ اثرات سو این آلودگی به زندگی مردم و سایر اجزای محیط زیست است.
سولماز عظیم‌زاده در این‌باره هم عنوان میکند: «شما فرض کنید، وقتی هوا آلوده است، برف و باران می‌بارد، طبیعتا این آلودگی روی خاک می‌نشیند و به نوعی دیگر وارد زندگی ما می‌شود.
یا اگر دقیق‌تر به این موضوع توجه کنیم؛ زمانی که آلودگی وارد خاک می‌شود حشرات و پستانداران کوچک مجبور به ترک زیستگاه خود می‌شوند و تبع آن با افزایش آفت درختان و افزایش سموم توسط مدیریت شهری؛ تاثیری عمیق بر سلامتی انسان حادث می‌شود.»
او معتقد است به هیچ عنوان کاری برای رفع ریشه‌ای موضوع آلودگی هوا نشده است: «اگرچه مازوت‌سوزی خارج از تصمیم مسئولین شهری ماست. ولی دست کم اصلاح سیستم حمل و نقل عمومی است که در کنار مترو؛ ایستگاه‌های اتوبوس و تاکسی وجود داشته باشد تا به معنای واقعی کلمه شاهد راه‌اندازی حمل و نقل ترکیبی در شهرمان باشیم.»
او می‌گوید علاوه بر این با نوسازی ناوگان حمل و نقل عمومی؛ اصلاح هندسی معابر؛ استفاده از فناوری‌های روز دنیا برای گرمایش و تنظیم دمای ادارات و منازل و… می‌توان به شکلی عملی برای کاهش بلندمدت آلودگی هوا تلاش کرد.
از زمان آغاز آلودگی شدید هوای تبریز از اواخر فصل پاییز و به ویژه در زمستان امسال؛ تنها موضوعی که مسئولان برای مقابله با این موضوع انجام داده‌اند؛ تعطیلی مدارس بود. به طوری که مدارس تمام مقاطع چند شهر بزرگ استان‌مان به ویژه تبریز روزها و هفته‌ها تعطیل شد.
از طرفی مدیرکل حفاظت از محیط زیست استان نیز که متولی و پاسخگوی اصلی این موضوع است؛ حاضر به گفتگو درباره تدابیر اندیشیده‌شده در این حوزه نشد.
داوود قاسم‌زاده، معاون توسعه مدیریت، حقوقی و منابع انسانی اداره کل حفاظت محیط زیست استان در این‌باره به خبرنگار شمس گفت: «مجموعه‌ای از عوامل طبیعی، منابع ثابت و منابع متحرک دلایل اصلی آلودگی هوای کلانشهر تبریز هستند. در قانون هوای پاک برای چندین دستگاه وظیفه اجرایی مشخص شده و تقریبا وظیفه نظارت بر حسن انجام این کارها بر عهده سازمان بوده و دبیر کارگروه نیز سازمان حفاظت محیط زیست است.»
او همچنین درباره علت تعطیلی مدارس نیز عنوان میکند: «در قانون هوای پاک یکی از راه‌حل‌ها برای کاهش آلودگی هوا تعطیلی مدارس است و این موضوع باعث کاهش تردد خودروها شده و می‌تواند یکی از راهکارها برای کاهش تجمع آلاینده‌های جوی باشد.»
او هرچند بیان میکند که مجموعه‌ای از راهکارها برای کاهش آلودگی هوا در تبریز موثر است؛ اما در مورد اقدامات و پیگیری‌هایی که توسط اداره کل حفاظت از محیط زیست استان صورت گرفته حرفی به میان نمی‌آورد.
در هر حال چندین سال است که مسئولان و مردم تبریز برای رفع آلودگی هوا چشم به آسمان دوخته‌اند تا بلکه با بارش برف و باران کمی از آلایندگی هوا هرچند به صورت مقطعی و موقتی کاهش یابد اما غافل از اینکه خود تشکیل ذرات معلق در هوا و آلودگی به باور کارشناسان و متخصصان؛ یکی از عوامل کاهش بارش در فصل پاییز و زمستان است.
چیزی که می‌تواند قهر آسمان با زمین را رقم بزند و سال آینده را با واژه خشکسالی عجین کند.
نویسنده: میلاد نوروزی
انتهای پیام /
