به گزارش شمس، «شاخ مجازی» اصطلاحی است که با فراگیری استفاده از فضای مجازی در کشور، تبدیل به کلید واژه شده است. لازمه «شاخ» شدن، دستیابی به فالوورهای فراوان است.
افراد برای اینکه بتوانند فالوور بیشتری جذب کنند دست به هر کاری میزنند. آن ها با افزایش فالوور، علاوه بر شاخ شدن، میتوانند کسب درآمد نیز داشته باشند؛ درآمدهایی که گاهی بزرگی عدد و رقمش به باور افراد عادی جامعه، سخت می رسد. البته شکی نیست که فضای مجازی توانسته است شغل ایجاد کند اما در کنارش مشکلاتی نیز برای جامعه ایجاد کرده است.
شاخ های مجازی چه کسانی هستند؟
اینفلوئنسرها که با نام شاخ های اینستاگرامی هم شناخته می شوند، افرادی هستند که هر کدام با ترفند خاصی کسب شهرت کرده اند و بواسطه حجم بالای دنبال کننده های شان، شاخ نامیده می شوند.
تعداد کسانیکه در اینستاگرام رفتارهای عجیب دارند کم نیست. همین هم موجب شده تا کفه ترازو محتوای بیفایده سنگینتر از محتواهای مفید و موثر باشد؛ حداقل اینستاگرام در ایران چنین شکلی به خود گرفته و پیجهایی مانند تیمارستان و شاخ های اینستاگرام نمایی از بحران رفتارهای نامتعارف اینستاگرامی را در خود به نمایش گذاشته است.
البته این رفتارها محدود به مرزهای داخلی نیست و نمونههای آن در سایر کشورها و فرهنگها نیز دیده میشود. اما چه عواملی باعث میشود که برخی کاربران رفتارهای نامتعارفی در اینستاگرام از خود بروز دهند؟ چرا اینستاگرام یا سایر شبکههای مجازی در کشور ما، هویت دیگری به خود میگیرد و کاربران تقریبا بدترین استفاده از این شبکهها میبرند؟
از نگاه روانشناسان، انسانها دوست دارند مورد توجه و تحسین دیگران قرار گیرند و این موضوع در همه انسانها جدا از سن، جنسیت، فرهنگ و نژاد آنها مشترک است.
محدثه کریمی، روانشناس و رفتارشناس اجتماعی در این خصوص به خبرنگار شمس می گوید: فضای مجازی این فرصت را برای افراد مهیا می کند تا خود را نشان بدهند، حالا این نشان دادن دو جنبه مثبت و منفی دارد که متاسفانه جنبه منفی فضای مجازی طرفداران بیشتری دارد.
وی می گوید: متاسفانه مردم نا خودآگاه به شاخ های مجازی پر و بال می دهند.
کریمی درباره اینکه شاخ های مجازی به الگوی نوجوانان و جوانان تبدیل شده، می گوید:امروزه شاخ های مجازی در ظاهر و رفتار نوجوانان و جوانان تاثیر بسزایی گذاشته است. این افراد تصویری از خود در فضای مجازی نشان می دهند که آنگونه نیستند.
وی می گوید: فرهنگ سازی و تربیت درست خانواده ها میتواند جلوی یک پدیده نوظهور را بگیرد. فضای مجازی یک فرصت است نه تهدید!.
این روانشناس اجتماعی که معتقد است شاخهای اینستاگرام میتوانند با اشتراک مطالب مورد نظر افراد شبیه به خود را پیدا کنند و باندهای بزرگی تشکیل دهند درباره ویژگی آنها توضیح داد: “شاخهای اینستاگرام” افرادی هستند که استعدادهای آنها در دوران کودکی و یا نوجوانی به جای تایید شدن از سوی خانواده همیشه سرکوب شده و در بزرگسالی استعدادهای خود را به شکلی نامطلوب در این فضاها تخلیه میکنند. از طرفی دیگر ممکن است خانوادهها از نظر تربیتی بیش از حد فرزندان خود را آزاد گذاشته باشند که این روش تربیتی هم در شکلگیری شخصیتی فرد تاثیر نامطلوبی داشته و موجب بروز هر رفتاری از سوی او میشود.
وقتی پول حرف اول را می زند
قیمت تبلیغات اینستاگرامی با توجه به تعداد دنبالکنندگان این صفحات از دو میلیون تومان تا ۵۰ میلیون تومان متفاوت است. مثلا یک آقا پسر که معمولا ویدئوهای طنز همراه با فحاشی منتشر میکند و در اغلب آنها هم روسری به سر دارد، برای هر تبلیغ به صورت پست، ۵۰ میلیون تومان و برای هر استوری مبلغی کمتر دریافت میکند. خانم دیگری هم که تبلیغ آرایشگاه زنانه میکند، حدود ۴۰ میلیون تومان بابت هر تبلیغ میگیرد.
روند تبلیغات مجازی در حال حاضر به گونهای است که به نظر میرسد حتی شرکتها و نامهای تجاری بزرگ هم ترجیح میدهند که برای معرفی خود به سمت تبلیغات نامتعارف اینستاگرامی بروند و تا میتوانند از فضای رسمی فاصله بگیرند؛ آگهیهایی که معلوم نیست قرار است در آینده سر از کجا در بیاورند.
از فحاشی تا بدننمایی شاخ های مجازی اینستاگرام
هنوز هم هستند افرادی که با فعالیتهای نامربوط توانستهاند دنبالکنندگان بسیاری برای خود دست و پا کنند و تجارت جدیدی برای خودشان رقم بزنند. اما در این میان آنچه بدیهی است اینکه بستری به نام اینستاگرام باعث شده است بسیاری از اختلالهای شخصیتی این افراد به نمایش گذاشته شود. اختلال شخصیت خودشیفتگی یکی از بارزترین این اختلالات میان کاربران اینستاگرام است. مشخصاتشان هم در انتشار تصاویرشان مشخص است؛ خودشیفتهها سعی دارند خود را افرادی ثروتمند یا به قول خودشان لاکچری معرفی کنند. از مهمانیها و رستورانها و ماشینهایشان فیلم میگیرند و به مخاطبان خود القاء میکنند که در شرایطی رویایی زندگی میکنند.
برخی دیگر هم از اختلالی به نام هیستریونیک رنج میبرند. آنها در زنندهترین حالت ممکن خود را به نمایش میگذارند، اغلب آنها به قدری عمل زیبایی انجام دادهاند که حتی تقارن صورتشان به هم خورده و حالتی غیر عادی پیدا کردهاند. بسیاری دیگر هم دچار اختلال هویت شخصیت هستند. تمایز این افراد با آگاهی از مشخصات فعالیتشان در این فضا بسیار راحت و البته آشناست! آنها یک روز از جشنها و مهمانیهای خود فیلم میگیرند و روز دیگر از شرکت در مراسم و اماکن مذهبی. یکی همه چیز را با هم میخورد و فیلم میگیرد و دیگری از بازیهایش میگوید. یکی از گریه و زاریهایش برای از دست دادن عشقش فیلم میگیرد و دیگری از فحاشی به دنبالکنندههای عزیزش. یک روز حکیم میشوند و پند اخلاقی میدهند و روز دیگربا الفاظ ناپسندشان دیگران را مستفیض میکنند.
چه کسانی دنبالکنندهاند؟
یکسوی ماجرا همه این افرادی که تنها به واسطه متفاوت بودنشان آن هم به خاطر همه اختلالهایی که دچارش هستند وجود دارند اما سوی دیگر ماجرا کسانیاند که دنبال کنندههای این افراد هستند. پرواضح است که در بسیاری از کشورهای دیگر هم چنین افرادی وجود دارند اما تلخی ماجرا آنجا است که بدانیم در کمتر جایی میتوان دید که این افراد دارای دنبالکنندههای میلیونی هستند!
به این مفهوم که خود جامعه است که جای رشد بیشتری برای این افراد بیمار توجه شکل میدهد و بدتر اینکه این افراد بعد از زمانی ملاک و مرجع بسیاری از نوجوانان و جوانان برای تعیین اهدف و ارزشهای زندگی میشوند. ناصر سبزیانپور روان درمانگر است و پژوهش کوتاهی در رابطه با دنبال کنندههای این افراد داشته است. نتایج تحقیق او هم جالب توجه است. او دنبالکننده این افراد را به سه دسته تقسیم کرده، دسته اول شامل افرادی است که صرفا برای خندیدن آنها را دنبال میکنند که این خود نشان از بیحوصلگی جامعه برای موضوعات جدی و مهم زندگی دارد.
پول دیوانگی جنون دیده شدن تنها دلیل بروز پدیده شاخهای اینستاگرامی نیست، چرا که با افزایش دنبالکنندهها آنها صاحب یک شغل پر درآمد هم شدهاند. بسیاری از این افراد بیش از یک میلیون نفر دنبالکننده دارند اتفاقی که شاید برای بسیاری از بازیگران، سیاستمداران و حتی فوتبالیستها هم آرزو است. داشتن یک میلیون دنبالکننده یعنی جذب آگهی روزانه؛ آگهیهای میلیونی و درآمدهای خاص. حالا این افراد، نقش ویژهای در تبلیغات بسیاری از مشاغل و کسب و کارها دارند، ایده و نظر میدهند و با کمک مشاوران ـ بخوانید دلالها ـ سمت و سوی تبلیغات در حوزههای اقتصادی و اجتماعی را هم تغییر دادهاند.
- نویسنده : معراج آذری