اجتماعی شمس: بیش از یک قرن پیش، محل کنونی گورستان ستارخان تحت عنوان «صفه الصفا» شناخته می‌شد که مصلای تبریز به شمار می‌رفت و نمازهای جماعت و نمازهای عیدین قربان و قطر به امامت آیت الله العظمی عبدالرحیم سلطان القراء در آنجا اقامه می‌شد، تا آن زمان مردم محله سرخاب به دلیل قرار گرفتن منبر گلی در آن، از آن محل به عنوان «منبر اتگی» (پای منبر) یاد می‌کردند تا اینکه در سال ۱۲۹۳ شمسی آیت الله العظمی سلطان القرایی دار فانی را وداع گفت و بنا بر وصیتش او را در همان محل «منبر اتگی» به عنوان اولین مدفون دفن کردند.
حوالی سال‌های ۱۳۱۰ شمسی شخصی به نام حاج ستارخان، از متمولین منطقه قره داغ که هیچ نسبتی با ستارخان سردار ملی نداشت، اراضی پیرامونی «منبر اتگی» را خرید و پس از مرگ محل را برای گورستان وقف کرد و خودش نیز پس از فوت در همان محل دفن شد؛ پس از ان «مصلای تبریز» (صفه الصفا) در افواه عمومی به گورستان «حاجی ستارخان» معروف شد.
با این حال با گذشت یک قرن، این گورستان متروکه شده است، اهالی منطقه ۱۰ تبریز بارها به دلیل متروکه بودن این گورستان، وجود حیوانات موذی و حتی شب خوابی برخی معتادین در این مکان، خواستار ساماندهی این گورستان شده‌اند.
به دلیل محرومیت این منطقه از امکانات رفاهی و تفریحی، تراکم بیش از حد جمعیت، کوچه‌های تنگ و باریک، هیچ فضای سبزی برای ساکنین به‌خصوص کودکان در نظر گرفته نشده است، به طوری که برخی کودکان این گورستان قدیمی را که اکنون بسیاری از سنگ قبرهایش متلاشی شده و مخروبه‌ای بیش نیست، به عنوان مکانی برای بازی انتخاب کرده‌اند.
کودکانی که در انبوهی از ساخت و سازهای غیر اصولی و خطرناک که در مسیر گسل تبریز واقع شده است، دنیای کودکی خود را تجربه می‌کنند.
پس از درخواست‌های مکرر اهالی این منطقه، شهرداری منطقه ۱۰ تبریز کار ساماندهی این گورستان تاریخی را آغاز کرده است.
قبرهای گورستان ستارخان حفظ می‌شود
حسن یوسف زاده، مسئول ستاد بازآفرینی شهرداری منطقه ۱۰ تبریز و مسئول پروژه ساماندهی گورستان ستارخان در گفت‌وگو با شمس اظهار می‌کند: از ۳۰ سال قبل هیچ دفنی در این گورستان صورت نگرفته است و با توجه به درخواست‌های مکرر اهالی این منطقه، طبق نقشه مصوب طرح تفضیلی، کاربری این گورستان پارک بوده و مقرر شده این گورستان با حفظ قبور به پارک تبدیل شود.
وی ادامه می‌دهد: این گورستان متروکه از لحاظ بهداشتی وضعیت چندان خوبی ندارد و اهالی از وجود حیوانات موذی چون مار و حشراتی چون عقرب گله‌مندند.
یوسف‌زاده خاطرنشان می‌کند: شهرداری منطقه ۱۰ تبریز طی جلساتی با با نهادهای مرتبط همچون اوقاف، بنیاد شهید و استانداری و فرماندای تبریز طرح ساماندهی این گورستان را در سال ۹۷ به تصویب رساند.
وی در خصوص ضرورت ساماندهی این گورستان می‌گوید: تمام خانه‌ها و ساخت‌وسازهای این منطقه بر روی گسل واقع شده‌اند و از طرفی تراکم جمعیت در این منطقه زیاد است و هیچ فضای سبز و مکانی برای ارائه خدمات در صورت وقوع زلزله برای ساکنین فراهم نشده است.
مسئول پروژه گورستان ستارخان با بیان اینکه اکثر ساخت و سازهای این منطقه غیرمجاز و غیراصولی است، تاکید دارد باید فضای سبز و پارکی برای مردم در این منطقه فراهم شود تا در حین وقوع حادثه‌ای به عنوان مکانی امن از آن استفاده کنند.
وی می‌افزاید: ۸۵ هزار نفر به شعاع ۷۵۰ متر در این منطقه زندگی می‌کنند که نشان می‌دهد تراکم جمعیت در این منطقه از تبریز بسیار زیاد است.
یوسف‌زاده در خصوص عملیات اجرایی طرح ساماندهی گورستان اعلام می‌کند: برخلاف شایعات منتشر شده مبنی بر تخریب و انتقال قبور گورستان «حاجی ستارخان» واقع در محله سرخاب، هیچ گونه تخریب و انتقالی در این مکان انجام نمی‌گیرد.
وی بیان می‌کند: بر این اساس تمام سنگ قبرهای موجود در ابعاد ۲۰ در ۳۰ طراحی و با مشخصات کامل فوت شدگان در همان محل دفن قدیمی تعبیه می‌شود و در کنار هر قبر نیز درختی به یادبود همان مرحوم یا مرحومه کاشته خواهد شد و در طرح ساماندهی گورستان ستارخان علاوه بر تغییر اندازه سنگ قبرها، تنها درخت، گل و چمن کاری صورت خواهد گرفت.
یوسف زاده به وجود ۱۵۶ آرامگاه شهدای دوران دفاع مقدس در گورستان حاجی ستارخان اشاره و توضیح می‌دهد: با هماهنگی‌های انجام شده با مدیریت بنیاد شهید و امور ایثارگران شهرستان تبریز، طرح پیشنهادی این اداره برای قبور شهدا اجرا می‌شود که متفاوت از سایر قبور خواهد بود و مقرر شده با حفظ سنگ قبر شهدا، اطراف این قبرها ساماندهی شود.
وی همچنین به وجود قبور شخصیت‌های بزرگ و مشهور تبریز در این گورستان، اشاره و ادامه می‌دهد: تعدادی از این قبور همچون قبر مربوط به سرباز گمنام که از دوران جنگ جهانی دوم باقی مانده است و مرحوم حاج محمدحسین صحاف، از شاعران و مدیحه سرایان بنام آذربایجان و نیز قبر مرحوم حاجی ستارخان، واقف این گورستان، به همان شکل اصلی باقی و با ایجاد المان‌های جدید نگه داشته می‌شود.
مسئول پروژه گورستان ستارخان با بیان اینکه کار یکسان سازی قبور این گورستان از سوی شهرداری منطقه ۱۰ تبریز آغاز شده است، اعلام می‌کند: مقرر شده بود از سوی ستاد بازآفرینی بودجه‌ای برای ساماندهی این گورستان تخصیص یابد که تاکنون اختصاص نیافته و برای اتمام این پروژه ۱۰ میلیارد تومان اعتبار لازم است؛ پیش‌بینی می‌کنیم تا یکسال آینده این پروژه به اتمام برسد.
وجود ۱۵۶ آرامگاه شهدای دوران دفاع مقدس در گورستان حاجی ستارخان
احد فلاح، مدیر عامل سازمان آرامستان‌های شهرداری تبریز نیز در گفت‌وگو با خبرنگار شمس عنوان می‌کند: هیچ کدام از قبور این گورستان نبش قبر و تخریب نخواهد شد؛ این آرامستان با داشتن ۱۵۸ شهید، بعد از گلزار شهدای وادی رحمت تبریز، بیشترین تعداد شهید مدفون را در خود دارد.
وی اظهار می‌افزاید: برای رسیدگی به قبور مطهر شهدا، بنیاد شهید طرحی ارائه کرده و اجرای آن با شهرداری است و البته شهرداری منطقه ۱۰ در بودجه عمرانی خود، مبلغ قابل توجهی برای این مورد در نظر گرفته است.
شاید با تبدیل این گورستان به پارک که آرامگاه مردگانی از ۱۰۰ سال پیش است، فضایی مناسب برای زندگان ایجاد شود. زنده‌هایی که در چنین منطقه محرومی، مکانی برای تفریح ندارند و کودکانی که برای بازی‌های کودکانه خود این گورستان را انتخاب می‌کنند، این‌بار در فضایی سبز و امن به توپ بازی و دویدن‌های کودکانه خود ادامه خواهند داد و مجبور نخواهند بود از قبری به قبر دیگر بپرند و خوف نیش عقرب یا مار، شیرینی بازی را برای آنها تلخ کند.
انتهای پیام/
- نویسنده : المیرا جلیلی
علی
تاریخ : ۷ - آذر - ۱۳۹۸با توجه به وقفی بودن قبرستان و وصیت مرحوم حاجی ستارخان تغییر کاربری این منطقه به بهانه های مختلف غیر شرعی و حرام هست منتها زمانی رسیده که حرام و حلال به هم آمیخته مانند سودهای بانکی و جریمه های بانکی – خدا بخیر کند – ضمنا مگر تمام قبرستانها مار و عقرب دارند شما بهداشت رو رعایت نمی کنید و آیا جای دیگری برای کودکان نبود